«Του λέω: Για μας είστε ένας Θεός»
Με αφορμή τα 100 χρόνια από τη γέννηση του Γιάννη Ρίτσου (Πρωτομαγιά του 1909), ο Μίκης Θεοδωράκης μιλά για τον λατρεμένο φίλο του και την ανεκτίμητη σχέση τους.
Η τέχνη του ποιητή και η τέχνη του συνθέτη συναντήθηκαν πολλές φορές κάτω από δύσκολες συνθήκες. Η φιλία τους, μια από τις δυνατότερες σχέσεις ζωής και για τους δυο τους, δενόταν ακόμα πιο σφικτά κάθε φορά που η πατρίδα περνούσε δοκιμασίες.
Πρώτος ο Μίκης, έφηβος στην Τρίπολη, ανακάλυψε την ποίηση του Ρίτσου.
«Ένα μεσημέρι του 1942 με παίρνει ένας από τους φίλους και μου λέει ότι ανακάλυψε έναν ποιητή, τον Γιάννη Ρίτσο. Είναι καταπληκτικός. Λέω διάβασε να ακούσω. Και μου διαβάζει απνευστί όλη την «Εαρινή Συμφωνία» από το τηλέφωνο. Του λέω έλα εδώ. Το λέμε και στην άλλη παρέα, πέντε-έξι ήμασταν, έρχονται σπίτι μου και ξανά ανάγνωση. Το μάθαμε απέξω και ψάχναμε και για άλλα του Ρίτσου. Βρήκαμε «Το Τραγούδι της αδερφής μου», για το οποίο ο Παλαμάς είχε πει να παραμερίσουμε για να περάσεις και τρελαθήκαμε. Μετά, το «Εμβατήριο του Ωκεανού».
Μάιος 1958: Ο Μίκης Θεοδωράκης, ο οποίος βρίσκεται στο Παρίσι, μελοποιεί τον "Επιτάφιο" του Γιάννη Ρίτσου.
1966: Μελοποίηση της "Ρωμιοσύνης", που του την είχαν στείλει σύζυγοι πολιτικών κρατουμένων, για να τη μελοποιήσει. Και στα δύο έργα, η μελοποίηση γίνεται απνευστί.
Μέσα στο 1966, η «Ρωμιοσύνη» παρουσιάζεται στο γήπεδο της ΑΕΚ, στη Νέα Φιλαδέλφεια - είναι η πρώτη λαϊκή συναυλία σε γήπεδο. Ο ποιητής και ο συνθέτης, με τις συζύγους τους, βρίσκονται σε έναν άδειο χώρο. Το «κράτος» έχει σταματήσει τους συρμούς του τρένου εγκλωβίζοντας τον κόσμο μέσα στις σήραγγες. «Βλέπαμε απέξω γυναίκες με μαύρα, αγωνιστών που περίμεναν στα καφενεία για να μπούνε μέσα. Μπαίνουμε, πάνω-κάτω στ’ αποδυτήρια, βγαίνουμε να δούμε, στο στάδιο 100- 200 άνθρωποι. Περνάει η ώρα, ακούμε φασαρία, ξαναβγαίνω, είχαν γίνει 500. Ξαναβγαίνουμε, 800. Περιμέναμε 20.000. [...] "Είκοσι χιλιάδες ήρθανε. Λες και έγινε θαύμα".
Ηταν μεγάλος ποιητής, ήταν αγνός άνθρωπος, ήταν ειλικρινής αγωνιστής. Ο «Επιτάφιος», η «Ρωμιοσύνη», «Οι γειτονιές του κόσμου», «Η έβδομη συμφωνία» (εαρινή) είναι ακριβώς οι πυλώνες στη γέφυρα της δημιουργίας μου. Είναι μεγάλη υπόθεση να έχεις να κάνεις με ένα μεγάλο ποιητή. Ο οποίος να είναι και ομοϊδεάτης 100%. Που θαυμάζεις από κάθε άποψη. Και την ανθρώπινη, και την κομματική, και την ιδεολογική.
Άρθρο της Αγγελικής Κώττη στο ΕΘΝΟΣONLINE
Στο αρχείο του Μίκη Θεοδωράκη υπάρχει βίντεο με αφήγηση για τη σχέση πολιτικής και Επιταφίου καθώς και ανταπόκριση της "Αυγής" από την πρώτη δημόσια παρουσίαση του κύκλου των τραγουδιών της Ρωμιοσύνης.
Μιλώντας ο Γιάννης Ρίτσος για τη μουσική σύνθεση της "Ρωμιοσύνης" αναφέρει, μεταξύ άλλων, ότι αυτό που αυθόρμητα ανέβηκε στα χείλη του στο πρώτο άκουσμα της σύνθεσης είναι ότι η "Ρωμιοσύνη" του Θεοδωράκη είναι ένα έξοχο, ένα μεγάλο έργο, με εντελώς ιδιαίτερη σημασία για τον μουσικό μας βίο και για ολόκληρο το νεοελληνικό πολιτισμό.
Ο ίδιος ο Μίκης λέει: Στη γιορτή των Φώτων στα 1966, κάποιο άγνωστο χέρι τοποθέτησε το χειρόγραφο του Ρίτσου πάνω στο αναλόγιο του πιάνου μου, στη Νέα Σμύρνη. [...] Είχαν προηγηθεί συγκρούσεις με την αστυνομία. Ο άγριος ξυλοδαρμός και η κακοποίησή μου, γεγονότα που με επηρέασαν βαθειά. Τόσο που, μόλις διάβασα τον πρώτο στίχο "Αυτά τα δέντρα δε βολεύονται με λιγότερο ουρανό..." κάθισα, όπως ήμουν λερωμένος με λάσπη και αίματα και συνέθεσα μονορούφι τη Ρωμιοσύνη" (απόσπασμα από δημοσίευση στο περιοδικό Ελίτροχος, 1995).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου